PCOS, yani tam adıyla polikistik over sendromu. Ülkemizde ve dünyada beş kadından biri bu hastalıktan muzdarip ve nedenine dair kesin sonuçlar hala bulunamamış durumda. Yumurtalıklarda irileşme ve birçok küçük kist oluşumuyla karakterize olan bu hastalık genetik yatkınlıkla kişilerde bulunabiliyor. Vücuttaki hormonların bozulmasına sebep olup, sadece kadın hastalıklarına değil birçok genel hastalığa yol açabiliyor. Tedavisinde anti androjen hormonlar ve doğum kontrol hapları kullanılsa da PCOS ile başa çıkabilmek için beslenme de büyük bir önem arz ediyor.
PCOS hastalarının tamamı belirgin bir şekilde kilolu değildir, ama bu hastalık güçlü bir şekilde karın bölgesi şişmanlığı ve insülin direnciyle ilişkilidir. Beslenme ve egzersizde etkili yaklaşımlar belirgin kilo verme görülmese bile hormonların çalışmasını, üreme fonksiyonunu geliştirir ve kardiyometabolik riski azaltır. Glisemik indeksi düşük karbonhidratların fazla alımı dislipidemi gelişimi ve kilo alımına sebep olur, ayrıca açlığı tetikler, karbonhidrat tüketme isteğini fazlalaştırır.
PCOS’a dair genel sağlıklı beslenme önerilerinde patates, mısır, bezelye gibi nişastalı sebzeler yerine ıspanak, havuç, brokoli gibi sebzeler tercih edilmelidir. Kırmızı eti fazla tüketmekten kaçınmalı, hayvansal olmayan protein kaynakları tercih edilmelidir. Tam tahıllı besinlere yönelmeli, yağsız olduğu üzerinde belirtilen besinlerden uzak durulmalıdır. Bu tip etiketli ürünler genel olarak şeker eklenmiş olduğundan yararından çok zararı dokunur.
PCOS’da diyete eklenmesi yararlı olacak spesifik besinlere gelirsek, bahsettiğimiz gibi brokoliye benzer yüksek posalı sebzeler tercih edilmesi gereken sebzelerdir. Hayvansal proteine vücudumuzun ihtiyacı tabii ki var, ama bunu yağsız etlerden seçim yaparak sağlamak en doğrusu. Yağsız balıklar ise bunun için en güzel seçenek. Levrek, çipura, mezgit gibi balıklar diğer balıklara nazaran daha az yağ içerir. Ama en yağlı balık en yağsız kırmızı etten daha az yağ içerdiği için sevdiğiniz herhangi bir balık da diyetiniz için oldukça iyi bir tercih olacak.
Anti inflamatuar, yani vücutta oluşabilecek iltihapları önleyen bazı yiyecekler vardır. PCOS’da bu tür yiyecekler oldukça önemlidir. Örnek olarak; domates, soya, kuruyemiş, sarımsak, soğan diyette eksik edilmemeli.
Bazı baharatların da polikistik over sendromuna yönelik diyette yarar sağladığı biliniyor. Bunlardan en göz önünde olanlardan biri zerdeçal.
Kronik inflamasyona neden olan CRP, IL-6, TNF-α PCOS’da kritik bir etkiye sahiptir. 2017’de yapılan bir çalışma zerdeçalın PCOS’un semptomları ve saydığımız sitokinlere törapatik etkisini araştırmıştır. Çalışmada bir PCOS hastalığına sahip kadın grubu, PCOS’lu ve zerdeçalı diyetine eklemiş bir grup ve kontrol grubu kullanılmıştır. Histolojik araştırmalar göstermiş ki, teka tabakasının kalınlığında önemli derecede bir azalma ve korpus luteum sayısında önemli bir artış zerdeçalı diyetine ekleyen kadınlarda görülmüş. Ayrıca yine zerdeçal tüketmiş PCOS’lu grupta inflamatuar belirteçleri olan saydığımız sitokin ve proteinler önemli ölçüde azalmış.
Menstrual döngü bozuklukları PCOS’da sıkça görülen bulgulardan. Bazı araştırmalar ise tarçının döngü bozukluklarına yardımcı olabileceğini göstermiş. Hastaların luteal fazından örnekler alınmış ve çalışmadaki tarçın tüketen grubun progesteron seviyelerinin arttığı doğrulanmış.
Bilindiği gibi keten tohumu omega-3 yağ asitleri açısından çok zengin besinlerden biridir. Acaba bu mucize tohum PCOS üzerinde nasıl bir etkiye sahip? Çok yakın bir zamanda bu tekrar araştırılmış ve sonuç olarak keten tohumunun insülin metabolizmasını çok iyi yönde etkilediği, serum trigliserid ve VLDL kolesterolü düşürdüğü, ama hormonlar ve diğer lipid profilleri üzerinde bir etkisi olmadığı ifade edilmiş. Bu tabii ki keten tohumundan vazgeçilmesi gerektiği anlamına gelmiyor. Bilindiği üzere PCOS insülin direnciyle neredeyse kardeş gibi, bu da keten tohumunun ihmal edilmemesi için güçlü bir neden. Yoğurdunuza, pilavınıza, pişirdiğiniz yemeklere ekleyerek tüketmekte fayda var.
Nane çayı da PCOS için etkili besinlerden. PCOS’da yükselen erkeklik hormonlarını azaltıcı anti androjen etkisi olduğu ispatlanmış. Ayrıca kadınlarda önemli cinsiyet hormonlarından olan LH ve FSH hormonlarını artırıcı etkisi var. Erkeklik hormonunun artışıyla görülebilen hirsutizm yani aşırı kıllanma en sık şikâyetlerden. Bu nedenle nane çayı size iyi gelebilecek harika bir seçenek olabilir. Sadece PCOS olan kadınlar değil, aşırı kıllanmadan şikâyet eden her kadın günde 1-2 bardak nane çayı tüketebilir.
Bahsedeceğimiz özel besinlerden sonuncusu olarak sirke, kan şekerini kontrol etmede önemli bir etkiye sahiptir. İnsülin seviyesinin düşmesiyle düşen erkeklik hormonu PCOS ile başa çıkabilmeye yardımcı olur. Bir çalışmada 90-110 gün süresince günlük 15 gram elma sirkesi tüketildikten sonra öncesi ve sonrası olmak üzere menstruasyon süresi, ovulasyon, açlık kan şekeri, açlık insülin seviyesi, LH, FSH, testosteron hormonları seviyelerine bakılmış. Sonuç olarak yedi kadından altısında insülin direnci indeksinin düştüğü, beşinde LH ve FSH hormon seviyelerinin arttığı, yedi hastadan dördünde ise kırk gün içinde ovulasyon ve menstruasyon gerçekleştiği görülmüştür.
Doğal elma sirkesini bir bardak suya iki çay kaşığı kadar atarak sabahları kahvaltıdan önce tüketebilirsiniz. Eğer bu şekilde tüketmek zor geliyor ise meyve sularınıza ekleyebilirsiniz. Salatalarınızdan da eksik etmeyerek tüketimi kolaylaştırabilirsiniz.
Kaynakça:
1- Wu D, Kimura F, Takashima A. ve ark, Intake of vinegar beverage is associated with restoration of ovulatory function in women with polycystic ovary syndrome, Department of Obstetrics and Gynecology, Shiga University of Medical Science, Otsu, Japan., 2013
2- Grant P, Spearmint herbal tea has significant anti-androgen effects in polycystic ovarian syndrome. A randomized controlled trial., Phytotherapy research : PTR, UK, 2010
3- Mirmasoumi G, Fazilati M, Foroozanfard F, The Effects of Flaxseed Oil Omega-3 Fatty Acids Supplementation on Metabolic Status of Patients with Polycystic Ovary Syndrome: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial, Send to Exp Clin Endocrinol Diabetes., Iran, 2018
4- Kort DH, Lobo RA, Preliminary evidence that cinnamon improves menstrual cyclicity in women with polycystic ovary syndrome: a randomized controlled trial., Send to Am J Obstet Gynecol., New York, 2014
5- Mohammadi S, Kayedpoor P, Karimzadeh-Bardei L, Nabiuni M, The Effect of Curcumin on TNF-α, IL-6 and CRP Expression in a Model of Polycystic Ovary Syndrome as an Inflammation State., J Reprod Infertil., Iran, 2017
6- Hamid Farschi, Ajay Rane, Diet and nutrition in polycystic ovary syndrome (PCOS): Pointers for nutritional management, Journal of Obstetrics and Gynaecology, Australia, 2011
Comments